1961 yılında Türkiye, endüstrileşme atağının bir modülü olarak birinci yerli arabasını üretmeye karar verdi. Cumhurbaşkanı Cemal Gürsel’in talimatıyla Eskişehir Demiryolu Fabrikası’nda 129 gün üzere kısa bir müddette üretilen bu araba, İhtilal ismiyle tarihe geçti. Fakat Devrim’in öyküsü, talihsizliklerle dolu bir süreç oldu ve araç hiç seri üretime geçemedi.

Devrim’in doğuşu ve üretim süreci

1961 yılı Türkiye’sinde Cumhurbaşkanı Cemal Gürsel, endüstrileşmenin değerine dikkat çekerek yerli bir araba üretilmesi gerektiğini vurguladı. 15 Mayıs 1961’de açılan Otomotiv Sanayi Kongresi’nde Gürsel, ülkenin kendi ulaşım araçlarını üretmesinin gerekliliğini belirtti. Kongreden çabucak sonra, Eskişehir Demiryolu Fabrikası’nda çalışan 24 mühendis, 129 gün içinde büsbütün yerli dizayna sahip bir araba üretmek için kolları sıvadı.

Görsel kaynağı: TRT

Otomobilin üretim süreci epey zorluydu. Türkiye’de şimdi sac üretimi bile yapılmadığı bir devirde, Devrim’in karoserinden motoruna kadar birçok kesimi yerli imkânlarla üretildi. Çeşitli zorluklara karşın, mühendisler dört prototipi tamamlamayı başardı: Biri siyah, başkaları krem renkteydi. Fakat bu süreç, yalnızca dört buçuk ay üzere kısa bir müddet içinde gerçekleştirildiğinden, birçok meseleyle karşılaşıldı.

Devrim’in Cumhuriyet Bayramı’ndaki bahtsız gösterimi

Devrim, 29 Ekim 1961 Cumhuriyet Bayramı’nda tanıtılmak üzere Ankara’ya gönderildi. Fakat tren seyahati sırasında güvenlik nedeniyle arabaların yakıt depoları boşaltılmıştı ve yalnızca hareket yapabilecek kadar akaryakıt konmuştu. O devirde yüksek oktanlı akaryakıt yalnızca Ankara’da bulunabiliyordu. Merasim günü Cumhurbaşkanı Cemal Gürsel, siyah Devrim’e bindi ancak araç, yaklaşık yüz metre gittikten sonra durdu. Akaryakıtı biten araç, büyük bir hayal kırıklığına yol açtı ve gazeteler sonraki gün “Devrim 100 metre gitti ve durdu” manşetleriyle çıktı. Halbuki Gürsel, sonrasında deposu dolu siyah Devrim’e binmiş ve yoluna problemsiz devam etmişti.

Bu talihsizlik, Devrim’in muvaffakiyetini gölgede bıraktı ve araç uzun yıllar alay konusu oldu. Gürsel’in “Batı başıyla araba yaptınız lakin Doğu başıyla benzin ikmalini unuttunuz” sözleri de bu durumu özetliyordu. Bu olayın akabinde İhtilal, kamuoyunda kâfi dayanağı bulamadı ve seri üretime geçemedi.

Devrim neden seri üretime geçemedi?

İlk yerli arabanın seri üretime geçememesinin birçok nedeni vardı. Öncelikle, Türkiye’deki araba talebi o periyotta epeyce sonluydu. Yeni bir araba markasının seri üretimi, dağıtımı, bayilik hizmetleri ve yedek kesim üretimi üzere ihtiyaçlar, ekonomik ve teknik açıdan büyük bir zorluktu. Ayrıyeten, üretim sürecinin âlâ belgelenmemesi ve prototiplerin eksiklikleri de bu durumu etkiledi.

Öte yandan, 1961 yılında kurulan Otosan fabrikası, Ford Motor Company ve Koç Holding’in ortak teşebbüsüyle Türkiye’nin birinci seri üretim araba markası olan Anadol’u üretmeye başladı. 1966’da Anadol A1’in seri üretime geçmesi, yerli araba projesinin öteki bir marka altında devam etmesine yol açtı.

Devrim’in teknik ve motor özellikleri:

Teknik Özellikler
Motor	10 Adet Motor : 4 adet A4L tipi 3 adet A4T tipi 3 adet B3T tipi Silindir Sayısı : 4 Dört zamanlı Silindir Çapı : 81 mm Strok : 100 mm Sıkıştırma Oranı : 6,8 : 1 Silindir Hacmi : 2070 cm³ Azami Motor Devri : 3600 devir/dk
Kapasite	50 HP (A4L), 60HP (A4T), 70HP (B3T)
Şanzıman	A tipi (3 adet) B tipi (4 adet)
Maksimum hız	135 km/saat
Yakıt sistemi	Karbüratörlü, Yandan (A4L) ve Üstten Sübaplı (A4T ve B3T)
Uzunluk	4500 mm
Genişlik	1800 mm
Yükseklik	1550 mm
Boş ağırlık	1250 kg

Devrim’in mirası ve günümüzdeki yeri

Devrim, Türkiye’nin endüstrileşme eforlarının bir sembolü olarak hafızalarda yer etti. 1961’de üretilen bu tarihi araç, bugün Eskişehir’deki TÜLOMSAŞ tesislerinde korunmakta ve ziyaretçilerini beklemekte. Müzede Devrim’in üretim sürecinde kullanılan ekipmanlar ve görseller de sergileniyor.

Devrim, her ne kadar seri üretime geçememiş olsa da Türkiye’nin mühendislik tarihinde kıymetli bir yere sahip. Bu proje, Türk mühendislerinin kısa müddette büyük muvaffakiyetler elde edebileceğini gösterdi ve gelecek projelere ilham kaynağı oldu. Türkiye’nin birinci yerli arabası İhtilal, hala birçok kişi tarafından hürmetle anılmakta ve yerli arabanın sembolü olarak görülmekte.

Shiftdelete

Kaynak : https://shiftdelete.net/ilk-yerli-otomobil-devrim-hikayesi